140 jaar zondagsschool “Laat de kinderen tot Mij komen”.

Het is dit jaar maar liefst 140 jaar geleden dat in ons dorp de interkerkelijke  zondagsschool “Laat de kinderen tot Mij komen” werd opgericht. Duizenden Scherpenzeelse kinderen hebben sinds 1872 voor kortere of langere tijd op zondag genoten van de bijbelvertellingen die door de enthousiaste leiding wekelijks worden verteld, terwijl ze vaak vele jaren later de zondagsschool-liederen nog moeiteloos kunnen meezingen. Oud-Scherpenzeel beschrijft de geschiedenis van de plaatselijke zondagsschool.

Mevrouw Royaards-van Naamen, de moeder van Anton Royaards, burgemeester van Scherpenzeel van 1900-1930, neemt in 1872 het initiatief tot oprichting van de zondagsschool. De eerste bijeenkomst wordt bijgewoond door 17 kinderen en staat o.l.v. mej. J.L.Wetter die in het dagelijks leven als juffrouw aan de Bewaarschool was verbonden, ook de dominee van de Grote Kerk is aanwezig. In 1883 wordt door het toenemende leerlingenaantal de zondagsschool gesplitst in een jongens- en een meisjesafdeling. De jongensafdeling komt dan onder de jongelingsvereniging te vallen die twee jaar daarvoor is opgericht. Toen de zondagsschool in Scherpenzeel begon, was er nog geen leerplicht en hielpen veel kinderen mee op de boerenbedrijven. Op zondag werkte de leiding van de zondagsschool mee aan hun opvoeding en vertelde Bijbelverhalen. De eerste Nederlandse zondagsschool werd door Abraham Capadose in 1837 in Den Haag gesticht. Van 1831 tot 1833 heeft Capadose nog in Scherpenzeel gewoond. De zondagse bijeenkomsten in ons dorp werden vanaf 1901 in het evangelisatielokaal gehouden dat bij de Hervormde Kerk was gebouwd en ook door andere verenigingen werd gebruikt. De leiding bij de jongenszondagsschool berustte in de beginjaren bij meester M.Veldhuizen, die zich meer dan 50 jaar voor de zondagsschool heeft ingezet. Ook de heren Bakker en Overeem hebben in die tijd hun sporen verdiend als zondagsschoolmeesters. Bij de meisjes was het mej. Kreuger van de Bewaarschool die jarenlang de leiding had over deze afdeling, maar ook mej. Lagerweij was nauw betrokken bij de meisjeszondagschool. Dat de zondagsschool populair was bij de Scherpenzeelse jeugd, blijkt uit het feit dat in 1923 meer dan 250 kinderen de kerstviering in de Hervormde Kerk bijwoonden, de collecte tijdens de viering bracht 23 gulden op. Om het kerstfeest te kunnen bijwonen, moest een toegangsbewijs worden getoond, dat overigens vooraf gratis was verstrekt. Traditiegetrouw ontvingen de leerlingen bij het kerstfeest een traktatie. Om de kinderen na afloop van de kerstviering te kunnen trakteren op bijvoorbeeld een boekje van W.G.v.d.Hulst, een sinaasappel, een krentenbol en warme chocolademelk werd er jaarlijks huis aan huis gecollecteerd in ons dorp. De leiding van de zondagsschool was altijd blij verrast vanwege de vrijgevigheid van de plaatselijke bevolking die ervoor zorgde dat er voldoende middelen waren om het feest elk jaar weer op gepaste wijze te vieren, waarbij ook de middenstand en de kerken zich niet onbetuigd lieten. Ter afsluiting van het seizoen werden door de leiding voor de leerlingen uitstapjes georganiseerd om de onderlinge band te verstevigen en de zomervakantie in te luiden, waarin vroeger maar weinig ouders met hun kinderen op vakantie konden gaan. Kersen eten in De Betuwe of een bezoek aan Ouwehands Dierenpark was voor veel kinderen het enige uitje in het jaar.  Voor de ouders werden ouderavonden georganiseerd waarop de leiding de doelstellingen van de zondagsschool uiteenzette. Na de oorlog werden de meisjes- en jongenszondagsschool weer samengevoegd. Toen was Brand Valkenburg inmiddels een belangrijk boegbeeld van de zondagsschool. Brand was in 1923 op 18-jarige leeftijd  door meester Veldhuizen gevraagd om zich in te zetten voor de zondagsschool. Hij reageerde positief op het verzoek, omdat Brand de Scherpenzeelse kinderen graag bekend wilde maken met het Evangelie. Brand Valkenburg wist zich te ontwikkelen tot een gewaardeerde kracht bij de zondagsschool. Kinderen kregen in zijn tijd een rooster mee naar huis om versjes te leren, terwijl ook Bijbelteksten werden aangeleerd. Wanneer zij die goed kenden kregen ze een plaatje. De heer Valkenburg, directeur van De Driekleur, vroeg in 1947 Barend Hooijer, die als boekhouder werkzaam was bij de weverij, te komen assisteren bij de zondagsschool. Beide coryfeeën van de interkerkelijke zondagsschool hebben in ruime mate bijgedragen aan de verspreiding van het Evangelie onder de Scherpenzeelse jeugd: de heer Valkenburg bleef tot 1971 zondagsschoolmeester en Barend Hooijer nam pas in 1985 na ruim 37 jaar afscheid. Ook Dirk van Setten en zijn echtgenote waren jarenlang nauw betrokken bij de zondagsschool. De wekelijkse bijeenkomsten zijn door de jaren heen op verschillende locaties gehouden. Als het ’s winters te koud was om in het verenigingsgebouw bij de Hervormde Kerk bijeen te komen, dan werd uitgeweken naar het kerkgebouw. Later werd gebruik gemaakt van de Openbare School en daarna van verschillende christelijke scholen in ons dorp. Voor kerstvieringen mag tot op de dag van vandaag gebruik worden gemaakt van Philalethes. Eind jaren vijftig luidt meester Geert Cozijnsen de noodklok: de zondagsschool wordt dan bezocht door ongeveer 120 meisjes en slechts 40 jongens. Cozijnsen vermoedt dat veel jongens op zondagmiddag liever naar het voetbalveld gaan dan naar de zondagsschool en wijst ouders op hun verantwoordelijkheid. Tegenwoordig worden de bijeenkomsten alleen nog in basisschool De Glashorst gehouden. Het bestuur van de genoemde scholen heeft altijd zijn medewerking verleend bij het beschikbaar stellen van ruimte, terwijl ook geen elektriciteits- en verwarmingskosten in rekening worden gebracht.

Op dit moment neemt het leerlingenaantal van de zondagsschool af. Er is ‘concurrentie’ van de kindernevendienst en zondagsschool van verschillende kerken, terwijl ook de gezamenlijke Evangelisatie Commissies  kinderclub De Tamboerijn zijn gestart.  Als zondagsschoolleiding zijn nu actief Anita van Duinkerken, Gerda Veenendaal en Marjet Klomp, terwijl Diana van Ginkel vorige week na 25 jaar tijdens een bezoek met de kinderen van de zondagsschool aan het Museumpark Orientalis afscheid heeft genomen. In het verleden waren er banden met de Nederlandsche Zondagsschool Vereeniging(N.Z.V.) en gebruikte men voor activiteiten materiaal van deze vereniging, maar de huidige leiding heeft meer affiniteit met het materiaal van Stichting “Vertel het maar”. Liedjes uit de N.Z.V.-bundel‘Wie zingt mee?’ hebben plaatsgemaakt voor opwekkingsliederen en liedjes van Elly en Rikkert. De leiding benadrukt dat zij het interkerkelijk karakter van de zondagsschool hoog in het vaandel heeft staan en dat de interkerkelijke zondagsschool “Laat de kinderen tot Mij komen“ onafhankelijk is en toegankelijk voor alle kinderen tussen 4 en 12 jaar. Tijdens de samenkomsten wordt geld ingezameld dat de kinderen van hun ouders hebben meegekregen, het zendingsgeld. Al meer dan tien jaar wordt dit geld voor een deel besteed aan een project dat in overleg met ouders en kinderen jaarlijks wordt gekozen. Dit jaar is het doel Trans World Radio, deze organisatie stelt zich ten doel de wereld te bereiken met het Evangelie van Jezus Christus door middel van radio en andere media. Net als in het reguliere onderwijs worden de kinderen steeds actiever betrokken bij de activiteiten waarmee de vaardigheid ‘stilzitten’ steeds minder belangrijk is geworden. Werden de leerlingen in het verleden vooral geacht te luisteren naar de verhalen van de leiding, nu voeren zij een musical op of nemen deel aan een kerstspel of film waarin het kerstevangelie centraal staat. De paasviering wordt sinds een aantal jaren begonnen met een gezamenlijk paasontbijt. In plaats van kersen eten of een bezoek aan een dierenpark wordt het zondagsschooljaar tegenwoordig op sportieve wijze afgesloten met een spelmiddag. In het bijzijn van ouders wordt tijdens de laatste samenkomst voor de zomervakantie afscheid genomen van leerlingen die naar het voortgezet onderwijs gaan. In het Huis in de Wei is een tentoonstelling ingericht met als thema 140 jaar zondagsschool. Belangstellenden zijn vanaf 5 juli van harte welkom de expositie, die vooral bestaat uit veel oude maar ook recente foto’s, de komende tijd in de ontvangsthal van het Huis in de Wei te komen bekijken. De zondagsschool vindt wekelijks plaats van 9.30 uur tot 10.45 uur in basisschool De Glashorst. De eerste keer na de vakantie is dat op zondag 2 september. Voor informatie kunt u contact opnemen met Gerda Veenendaal:  tel: 033-2773888.